SHKRUAN PROFESORI Z:PREND BUZHALA PER NXENSIT E MI SIMON-SHTJEFEN JAK DUSHI. DESHMORT E KOMBIT SHQIPTAR Lavdi????????

NĂ« 33-vjetorin e rĂ«nies dĂ«shmorĂ« tĂ« vĂ«llezĂ«rve Simon e ShtjefĂ«n Dushi nga Deja e KlinĂ«s. Shkrimi i parĂ«, pĂ«r kĂ«ta dy rĂ«nĂ« dĂ«shmorĂ«, ka qenĂ« njĂ« pĂ«rkujtimore te revista “TRIBUNA” nr 2 (janar 1992) e Forumit tĂ« IntelektualĂ«ve ShqiptarĂ« “Luigj Gurakuqi” tĂ« KlinĂ«s. Ishte revistĂ« e shaptilografuar. NĂ« njĂ« shkrim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r me nĂ«bntitullin “TĂ« martirizuarit tanĂ«” e me titullin “TĂ« japĂ«sh jetĂ«n pĂ«r lirinĂ«”, tĂ« asutorit Mikel Gojani, pĂ«rkujtoheshin Jetullah Desku, Simon e ShtjefĂ«n Dushi dhe Ali R. Berisha.
Pas luftĂ«s, nĂ« pĂ«rvjetprin e tĂ« rĂ«nĂ«ve, pĂ«rgatita njĂ« shkrim pĂ«rkujtimor pĂ«r kĂ«ta dy tĂ« rĂ«nĂ« qĂ« u botua te gazeta “Rilindja” e datĂ«s 14 shtator 2001. Ishte shkrimi i parĂ« sadopak i plotĂ« qĂ« u dedikohej kĂ«tyre dy tĂ« rĂ«nĂ«ve.
============

RILINDJA
E PREMTE, 14 SHTATOR 2001
HOMAZH PËR VËLLEZËRIT DËSHMORË SIMON DUSHI E SHTJEFËN DUSffl, NË 11 VJETORIN E RËNIES
Lule gjaku për lirinë e Kosovës

Vëllezërit Simon Dushi (1958-1990) e Shtjefën Dushi (1964-1990), nga fshati Dejë i komunës së Klinës, ranë në përleshje me armë me policinë serbe, më 13 shtator 1990, duke e vulosur me gjakun e tyre Kushtetutën e Kaçanikut e lirinë e Kosovës

Shtatori i vitit 1990 në Kosovë shpërtheu me tensione të shumta të ngjarjeve që i dhanë vulën dekadës që erdhi pas. Protestat për arsim, shpallja e Kushtetutës së Kaçanikut, vrasjet në komunën e Podujevës e të Klinës, emra të rinj martirësh. Regjimi militarist scrb, i tërbuar tej mase, për shkak të ngjarjeve që po ndodhnin, të shprehura atëbotë përmes një kryengritjeje paqësore, vazhdoi ta intensifikojë dhunën e terrorin edhe me vrasje e konfrontime të hapëta.

Ranë kur u shpall Kushtetuta e Kaçanikut

E tillë ishte edhe ajo ditë e 13 shtatorit të vitit 1990, në afërsi të Klinës. Patrulla të shumta të milicisë serbe ishin vënë në lëvizje. Njëra ndërto gjendej rreth tri kilometra larg Klinës, afër fshatit Grabanicë. Ishin vëllezërit Simon e Shtjefën Dushi, të cilët po ktheheshin nga Zvicra ku kishin shkuar të punonin, por edhe të strehoheshin, sepse soldateska serbe i ndiqte hap pas hapi. Nëna u kishte dërguar telegram se ishte e sëmurë.
Mezi priste NĂ«nĂ« Prena qĂ« t’i shihte edhe njĂ«herĂ« djemtĂ«, sepse, jo vetĂ«m sĂ«mundja, jo vetĂ«m mĂ«rzia pĂ«r djemtĂ«, po edhe vizitat e shpeshta policore, bastisjet e egra tĂ« saj, e kishin bĂ«rĂ« tĂ« vetĂ«n. Babai Jaku kishte vdekur qĂ« mĂ« 1981, kurse pĂ«r tĂ« pesĂ« djemtĂ« kujdesej nĂ«na PrenĂ«.
Më 13 shtator arrijnë afër fshatit të tyre ,Dejës, përballë fshatit Grabanicë. Patrulla e milicisë serbe u kishte rënë në gjurmë, i ndalin dhe i legjitimojnë.
Më 13 shtator arrijnë afër fshatit të tyre, Dejës, përballë fshatit Grabanicë. Patrulla e milicisë serbe u kishte rënë në gjurmë, i ndalon dhe i legjitimon.
NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« milicia i njihte mirĂ« se kush ishin ata, si armiq tĂ« pĂ«rbetuar, prandaj urdhĂ«rojnĂ« qĂ« tĂ« dalin nga makina. Por tĂ« dy vĂ«llezĂ«rit nuk dorĂ«zohen. Vendosin tĂ« qĂ«ndrojnĂ«. LuftĂ« e pabarabartĂ«. Komandanti serb i togĂ«s i urdhĂ«ron tĂ« shtijnĂ« mbi ta. AutomatikĂ«t serbĂ« vjellin me tĂ«rbim mbi trupat e Simonit e tĂ« Shtjefanit. Fshatrat pĂ«rreth tronditen. DjemtĂ« kĂ«rkojnĂ« pushkĂ«… E kush t’u ofrojĂ« pushkĂ«? ZĂ«ri i tyre dĂ«gjohej, por pĂ«rgjigje nuk kishte. Ata bien, martirizohen pĂ«r KosovĂ«n. Kushtetuta e Kaçanikut vuloset edhe me gjakun e kĂ«tyre dy djemve.
Të nesërmen, më 14 shtator, forcat atdhetare organizojnë varrimin e dy të rënëve me nderime kombëtare. Ndonjëri i përpoq që ta zbehë gjakun e tyre të derdhur si dëshmi për Kosovën Nënë, ndërsa, Ndrecë Zeqiri (arsimtar nga ky fshat), tek ndahej për herë të fundit nga dy dëshmorët, thoshte:
– Populli do kĂ«si trimash e kĂ«si njerĂ«zish. Populli njerĂ«zit e ndershĂ«m ata nuk i fyen, po i ruan nĂ« kujtesĂ«n e tij. UnĂ« isha mĂ«sues i tyre dhe i kam njohur si djem tĂ« mirĂ« e nxĂ«nĂ«s tĂ« mirĂ«. E si mĂ«sues, me dhembjen pĂ«r lirinĂ« e kĂ«putur, po ndahem prej jush.
Kurse forcat serbe, anise vunë kudo postblloqe, nuk arritën ta ndalin popullin për të mos marrë pjesë në përcjelljen e fundit të dy vëllezërve.

Në lëvizjen kombëtare deri në rënie

Familja e Jak Dushit, e ardhur nga Doblibarja e GjakovĂ«s, dallohej pĂ«r burrĂ«rinĂ«, mikpritjen dhe besĂ«n, siç thuhet me tĂ« drejtĂ« nĂ« vĂ«llimin “Gjaku i lirisĂ«” (vĂ«llimi II). NĂ«nĂ« Prena i kujton ato ngjarje, tĂ« pĂ«rcjella brez pas brezi, kur mĂ« 1912 soldateska serbe digjte, lidhte njerĂ«z nĂ« zinxhirĂ«, kryente mizori tĂ« pafund. SerbĂ«t vranĂ« patĂ«r Luigj Palajn, qĂ« po e kundĂ«rshtonte konvertimin e shqiptarĂ«ve katolikĂ« nĂ« ortodoksĂ« serbĂ«. SavĂ« Batarja vazhdonte tĂ« kryente mizori pas mizorie. DĂ«bimet dhe arratisjet i provoi edhe familja e DushĂ«ve, qĂ« shpĂ«rngulet nĂ« Laç tĂ« ShqipĂ«risĂ«, mandej nĂ« DugajevĂ« e sĂ« fundi nĂ« DejĂ« tĂ« KlinĂ«s.
Simon Jak Dushi u lind mĂ« 1958 nĂ« Doblibare tĂ« GjakovĂ«s, ku e kreu filloren, kurse shkollĂ«n e mesme e kreu nĂ« gjimnazin “Luigj Gurakuqi”, tĂ« KlinĂ«s. Kurse vĂ«llau tjetĂ«r ShtjefĂ«n Jak Dushi, po ashtu u lind nĂ« Doblibare, mĂ« 1964. TĂ« dy vĂ«llezĂ«rit u dalluan gjatĂ« viteve ’80 me veprime konkrete nĂ« LĂ«vizjen kombĂ«tare. Sado qĂ« policia i burgoste me pretekste tjera, ata ndiqeshin edhe si armiq e “terroristĂ«”. KĂ«shtu, siç rrĂ«fen i burgosuri politik Haki Morina, sĂ« bashku nĂ« njĂ« dhomĂ« ka qenĂ« edhe Shtjefen Dushi, i cili iu Ă«shtĂ« bashkangjitur tĂ« burgosurve politikĂ«, jo vetĂ«m me veprime konkrete, po edhe me bindje e qĂ«ndrime kombĂ«tare.
Kështu, krijuesi Gjon Gjergjaj rrëfen:
– Siç dihet, gjatĂ« viteve ’70, mbi fshatrat Dollc e Gremnik qĂ«ndronin parullat e regjimit “Tito- Partia”, qĂ« i kishte vĂ«nĂ« me “aksione rinore” ish-. Lidhja e RinisĂ« Socialiste. Ato i pati hequr ish i burgosuri i njohur Metush Krasniqi. NdĂ«rsa herĂ«n e dytĂ« ato i hoqĂ«n vĂ«llezĂ«rit Dushi.
Po ashtu gjatĂ« viteve ‘80 kĂ«ta dy vĂ«llezĂ«r kanĂ« shkruar parullat “Kosova RepublikĂ«” nĂ« shumĂ« mese tĂ« KlinĂ«s. Ata kanĂ« qenĂ« nĂ« ballĂ« tĂ« protestave tĂ« viteve 1988-1990, kur policia serbe vinte pengesa e kordonĂ« pĂ«r t’i ndaluar demonstruesit, ishin kĂ«ta dy vĂ«llezĂ«r qĂ« i çanin kordonĂ«t e mĂ«synin pĂ«rpara. HelikopterĂ«t fluturoin mbi kokat e demonstruesve. Kurse demonstruesit me flamuj e brohoritje, vinin nga tĂ« gjitha anĂ«t. NĂ« protestat e marshimet pĂ«r mbrojtjen e autonomisĂ«, mĂ« 1988, nĂ« demonstratat e viteve 1989-1990, fluturonin helikopterĂ« ushtarakĂ« mbi kokat e demonstruesve. Kurse demonstruesit me flamuj e brohoritje, vinin nga tĂ« gjitha anĂ«t. NĂ« protesta c marshimet pĂ«r mbrojtjen e autonomisĂ«, me 1988, nĂ« demonstratat e viteve 1989 e 1990, kudo i gjeje Simonin e Shtjefenin. Shpesh policia i rrethonte, pĂ«r t’i arrestuar si “terroristĂ«”, por ata e çanin rrethimin. Kudo ishte e pranishme policia federale. Miq e shokĂ« tĂ« tĂ« rĂ«nĂ«ve, rrĂ«fejnĂ« se Simoni i ShtjefĂ«ni kĂ«rkonin eksploziv pĂ«r ta çuar nĂ« ajĂ«r bazĂ«n ushtarake policore te “Nora”, afĂ«r KlinĂ«s.
Shtjefni në burg iu bashkëngjit edhe grevës së urisë së të burgosurve politikë, tregon Hakiu.
Duke qenĂ« nĂ« dijeni pĂ«r tĂ« gjitha kĂ«to, armiku nuk Mund t’ua falĂ« dhe i vret nĂ« lulen e rinisĂ«. Se çfarĂ« urrejtjeje kishte armiku ndaj kĂ«tyre dy vĂ«llezĂ«rve, vĂ«llau Preni tregon:
– Edhe pĂ«r sĂ« vdekuni ua shanin nĂ«nĂ«n shqiptare. Edhe pĂ«r sĂ« vdekuri nĂ« trupat e tyre i zbrazĂ«n nga 40-50 fishekĂ«.
Sot varret e tyre prehen sĂ« bashku me ato tĂ« dĂ«shmorĂ«ve tĂ« UÇK-sĂ« nĂ« fshatin Zajm, pasi rivarrosen. Ata i mbetĂ«n besnikĂ« betimit nĂ« burg, siç thotĂ« Haki Morina se do tĂ« punojnĂ« pĂ«r Atdhe. RanĂ« nĂ« lulen e rinisĂ«, por u shndĂ«rruan nĂ« lule gjaku pĂ«r lirinĂ« e KosovĂ«s.
13.09.2023.
Prend Buzhala
Klinë.