Në kuadër të programit “Gazetarët në Residencë”, program ky i financuar nga Qeveria, në Kosovë që prej shënimit të fillimit të luftës atje kanë ardhur disa gazetare. Përjetimet e tyre i kanë rrëfyer Liudmyla Lukianchenko dhe Tetiana Kraselnykova.
Liudmyla Lukianchenko dhe Tetiana Kraselnykova u shprehën tejet falënderues për pritjen që u është bërë në Kosovës, madje dhanë edhe mendimet e tyre se i përket raportimeve të fundit për njohjen e Kosovës nga ana e shtetit ukrainas.
Sipas Liudmyla Lukianchenko njohja e Kosovës nga Ukraina është thjesht çështje kohe. Sipas saj, kjo nuk po ndodhë tani ngase Ukraina është shumë e zënë duke u marrë me çka e preokupon momentalisht, e që është lufta dhe negociatat me aleatët e saj.
“Unë vlerësoj se është thjesht çështje e kohës që Ukraina ta njohë Kosovën, sepse dhe Ukraina e ka gjetur veten në një pozitë të tillë. Po përmend rastin e Krimesë e cila u morr nga ne në vitin 2014. Gjithashtu, Plus, mund të rikujtoni se si ishte situata në prag të luftës, kur edhe të gjitha vendet evropiane lejuan në heshtje agresionin e Rusisë në Ukrainë. Aq më tepër që para Ukrainës ishte Gjeorgjia, ishte Ichkeria, ishte Siria, ku kishte një gjurmë agresioni rus dhe bota ishte e heshtur. Prandaj, sot detyra e parë dhe kryesore e Ukrainës është të luftojë për pavarësinë e saj, lirinë dhe të fitojë këtë luftë, duke treguar se sa iluzione dhe e brishtë është kjo botë ruse, e cila u përhap në mënyrë shumë aktive, shumë aktive, falë propagandës së tyre dhe se kjo botë është e brishtë, ndaj do të paguajmë një çmim shumë të shtrenjtë për të me sakrifica shumë të mëdha”.
“Por mendoj se në fund të fundit, lufta për një liri të tillë është e drejtë dhe do të ketë fitore. Sa i përket njohjes, është çështje kohe kur çdo gjë do të bjerë në vend dhe kur do të funksionojnë lidhjet pak a shumë kulturore. Dhe lidhjet kulturore me Kosovën duhet të zhvillohen. Sepse, për shembull, herën e parë që dëgjova se ishte një program nga Kosova, mendova se dija shumë pak për Kosovën”, u shpreh Lukianchenko.
Ajo tezën e saj se njohja e Kosovës nga Ukraina është thjesht çështje kohe e bazoi edhe në publikimin e një profesori të shkencave politike e marrëdhënieve ndërkombëtare ukrainas.
Duke shtura se nëse ndërveprimi kulturor funksionon, pjesa politike është thjesht procedurë formale që s’ka pse të mos realizohet.
“Dhe, meqë e përmendët ne po punojmë në këtë aspekt. Profesori Kraljuk në një publikim të tijin ku flet për Kosovën, përfundon duke thënë se njohja e pavarësisë së Kosovës është thjesht çështje kohe, dhe është absolutisht e vërtetë. Megjithatë tani jemi në kohë lufte dhe jemi duke u marrë me çështje krejtësisht tjera, kryesisht duke bindur partnerët tanë se nuk jemi ne pala që po e shkakton konfliktin. Kush jemi ne? Ne thjesht kemi zgjedhur lirinë tonë për të zgjedhur, të drejtën për të jetuar”.
“Prandaj, kjo është çështja kryesore për ne, kjo është çka po na lëndon më së shumti. Por nëse shoqëritë tona bëjnë hapa përpara në të ardhmen, për t’u hapur ndaj njëra-tjetrës atëherë veçse kemi arritur në të bërit diplomaci kulturore. Dhe kur diplomacia kulturore funksionon, politikanët s’kanë zgjedhje tjetër pos të nënshkruajnë”, përfundoi duke thënë gazetarja ukrainase.
Lukianchenko tha se ka pasur pak informacione për Kosovën, madje pohoi se i është dashur që të pajiset me një rusisht-shqip që ta ketë më të lehtë qasjen e udhëtimin për në Kosovë si dhe komunikimin këtu.
Këtu ajo bëri thirrje që prioritet të jenë shkëmbimet e hapat kulturorë, sepse sipas saj, kjo është çfarë ka rëndësi momentalisht.
“Kam bërë transmetime me përfaqësues të ndryshëm të Evropës, me të tillë nga Belgjika, me sllovakët, me turqit dhe me gjeorgjianët, me të gjithë. Dhe unë nuk e kisha bërë me të tillë nga Kosova. Unë as nuk e di nëse universiteti ynë kombëtar ka një fakultet ku merret me mësimin e gjuhës shqipe. Nuk ka për juve materiale të zhvilluara kulturalisht, për shembull, një fjalor të gjuhës shqipe. Mora një fjalor të gjuhës shqipe para se të largohesha. Kjo është kopja e fundit. Ishte kopja e fundit në librarinë e Kievit. Por, për fat të keq, nuk është ukrainase. Kjo nuk është punë ukrainase. Ky botim i vitit dymijë e trembëdhjetë, është botuar në bashkëpunim me Moskën”.
“Unë jetoj në Moskë, përmes gjuhës që flitet në Moskë e gjeta gjuhën shqipe. E shihni, dikush nën redaksinë e Viola Bashës. Pse nuk ka një libër të tillë nga Ukraina në gjuhën ukrainase? Pra fjalor ukrainisht-shqip. Prandaj, ju lutem, prioriteti i parë është të ndërmerren hapa të tillë kulturorë, të bëhen fjalorë që Kosova të njihet më shumë në Ukrainë, dhe jo siç lexova në fillim se Kosova është vend konflikti i hapur i Evropës. Mendova me vete, o Zot, po kthehem nga lufta në Ukrainë në një ish vend lufte të Evropës”, u shpreh gazetarja me përvojë shumëvjeçare në radio.
Lukianchenko na tregoi edhe se në Ukrainë, një statujë që daton që nga koha e Neolitit është kaq e ngjashme me simbolin më ikonik të kryeqytetit të Kosovës hyjneshën në fron.
Të njëjtin krahasim e bëri edhe me ibrikët tonë tradicionale dhe ata të Ukrainës, duke gjetur kështu më shumë se vetëm një ngjashmëri ndërmjet kulturave të dy vendeve shumë të largëta gjeografikisht, raporton EO.
“Këto konflikte, luftëra duhet të sheshohen në vendet tona, në mënyrë që ne të bëhemi baza e paqes. Kjo duhet të ndodhë si fillim. E më pas të zhvillojmë të gjitha lidhjet kulturore. Po hap faqen e dytë në këtë libër, dhe shikoni se çfarë do t’ju tregoj këtu tani. Dua të bëjë një krahasim. Këtu është simboli juaj, i hyjneshës në fron ndërsa kjo tjera është një perëndeshë, jo në arkivol, por e gjithë hyjnesha e Tripolit. Dhe tani shikoni se sa artefakte tona të asaj epoke, pra të Neolitit janë shumë të ngjashme me tuajat. Ju keni një perëndeshë vallëzuese në fron”.
“Epo, në vendin tonë është Trypillia, Trypilska, perëndeshë Trypil. Prandaj, është e nevojshme ta kombinoni shumë këtu. Nuk jemi aq larg. Epo, e njëjta gjë, nëse i kujtojmë ibrikët tuaj. Në të njëjtën mënyrë, këto ibrikët e tjerë janë artefakte të kulturës së Tripolit në Moldavi.Pra shkon si lloj kokteli kulturor. Epo, në vendin tonë mban emrin e një fshati në rajonin e Kievit, Trypillya, prandaj në vendin tonë quhet Trypilska. Por ky është neoliti që mund ta shihni në Muzeun tuaj Historik”, tregonte Lukianchenko.
Përderisa Tetiana Kraselnykova, vëri në theks edhe një ngjashmëri ndërmjet dy shteteve; ngjashmërinë e ngjyrave të flamujve tonë shtetërorë, por edhe për shkak të luftës që populli i Kosovës kishte kaluar pak më shumë se dy dekada më parë.
Kraselnykova e cila në Kosovë nuk ka ardhur e vetme, duke e sjell edhe djalin e saj të vogël me vete, tha se uron që pushtimi t’i vijë fundi në mënyrë që bashkohet sa më parë me të afërmit saj.
“Unë pajtohem plotësisht me çka tha kolegia ime. Vetëm koha do të tregojë. Nuk mund ta dimë kurrë çfarë do të ndodh të nesërmen apo edhe pak minuta më vonë. Desha t’i krahasoj ngjyrat e flamurit të Kosovës dhe të Ukrainës, të dyja kanë të kaltër dhe të verdhë në to. Është mbështetje shumë e madhe kur sheh në rrugë dhe sheh shenja që e mbështesin Ukrainën, që qëndrojnë krah saj. E vetmja gjë që dija ishte se në Kosovë kishte ndodhur një luftë, dhe kur u tregova familjarëve të mi që po lija Ukrainën të vija këtu, tingëllonte si të lija një luftë e të shkoja në një tjetër, se meqë ka pasur luftë këtu, mund të jetë e rrezikshme të qëndroja këtu”.
“Tani që e shoh e kuptoj se pikërisht fakti që keni pasur luftë këtu ju bënë që të na kuptoni më mirë. Pra na kuptoni sepse keni kaluar nëpër të njëjtën gjë. E dini se ç’ndjenjë është të presësh se çdo gjë do marrë fund një ditë. Ne besojmë shumë sinqerisht që gjendja jonë në luftë të marri fund sa më shpejtë, që pushtimi rus të marrë fund sa më shpejtë, dhe që të jetojmë përsëri në paqe e në harmoni. Që mungesës e mallit që ndjejmë për të dashurit tanë t’i jepet fund sa më parë”, tha Kraselnykova për EO.
